Rusya’daki Yamalo-Nenets Özerk Bölgesi Federal Ceza Kurumu, 16 Şubat Cuma günü bir açıklama yaparak, Rus muhalif Aleksey Nabvalni’nin hayatını kaybettiğini duyurdu.
Aleksey Navalni, 4 Haziran 1976 tarihinde Rusya’nın Butyn bölgesinde doğdu. Navalni’nin babası bir Sovyet ordu mensubuydu, annesi ise ekonomistti. Navalni, 1998 yılında Moskova’daki Rusya Halkların Dostluğu Üniversitesi’nde Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Hukuk alanında çalışmak üzere Moskova’da kalan Navalni, 2001 yılında, Rusya Federasyonu kurulduktan sonra, yine Rusya’da ekonomi eğitimini tamamladı.
Navalni, 2000 yılında, henüz öğrenciyken, ülkede liberal demokrasi ve piyasa ekonomisini savunan bir siyasi parti olan Yabloko’ya katılmıştı. Yabloko’da yerel yöneticilik konumuna yükselen Navalni, 2007 yılında partiden ihraç edildi. Parti temsilcileri Navalni’nin ‘milliyetçi faaliyetleriyle’ partiye zarar verdiğini savunurken, Navalni’ye göre, partiden gönderilmesinin sebebi Yabloko lideri Grigory Yavlinsky ile olan kişilik çatışmasıydı.
2008’DE ‘HİSSEDAR AKTİVİZM KAMPANYASI’ BAŞLATTI
Aleksey Navalni, 2008 yılında devletin sahibi olduğu şirketleri hedef alan bir ‘hisseder aktivizm kampanyası’ başlattı. Her bir şirketten küçük hisseler alan Navalni, bu sayede söz konusu şirketlerin hissedar toplantılarına katılma hakkı kazanmış, toplantılara katıldığında ise şirketlerin mali raporlarıyla ilgili tespit ettiği tutarsızlıkları dile getirmişti. Rus muhalifin burada ifade ettiği eleştirilerden biri ise idare ve muhasebe konusunda şeffaf olunmamasıydı. Navalni, bu çabalarını blog sayfasında da anlatmıştı.
Takvimler Aralık 2010’u gösterdiğinde, Navalni, ‘RosPil’ olarak bilinen ifşa sitesini kurdu. Bu internet sitesinde devletin imzaladığı ve yolsuzluk olduğu iddia edilen anlaşmalarla ilgili bilgiler veriliyor, söz konusu olaylar kamuoyu ile paylaşılıyordu. Navalni, sitesini ziyaret edenlerden kendilerinin şahit olduğu ya da bildiği yolsuzluk ve usulsüzlükleri ve bu yöndeki iddiaları paylaşmasını istemişti. Site, 6 ay içine ayda 1 milyon ziyaretçi sayısına ulaştı.
Rusya’da Aralık 2011’de yapılan parlamento seçimlerinde yapıldığı iddia edilen usulsüzlükler ise Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) dağılmasından bu yana ülkede yaşanan en geniş katılımlı protesto gösterilerini beraberinde getirdi. Navalni de bu süreçte takipçilerinden Putin’in ‘Birleşik Rusya’ partisi dışında herhangi bir partiyi desteklemelerini istedi. Putin ve partisi, bu seçimi oyların neredeyse yarısını alarak kazandı. Navalni ise ‘izinsiz gösteriye katıldığı’ gerekçesiyle 15 gün hapis cezasına çarptırıldı.
2013’TE MOSKOVA BELEDİYE BAŞKAN ADAYI OLDU
Navalni, bunu izleyen süreçte de evine yapılan baskınlar ve ‘yolsuzluk’ iddiasıyla hakkında açılan ceza soruşturması gibi bir dizi yaptırım ile karşı karşıya kaldı. Navalni, 17 Temmuz 2013 tarihinde, başkent Moskova’daki belediye başkanlığı seçiminde aday olduğunu ilan etti. Bir sonraki gün ‘zimmete geçirme’ suçundan suçlu bulundu ve 5 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Bunun üzerinde, binlerce protestocu Moskova sokaklarını doldurdu. Navalni, protestolarda bir gün sonra, serbest bırakıldı. Navalni, Moskova’daki seçim yarışını sürdürse de Putin’e yakın bir isim olan Sergey Sobyanin yüzde 51,3 oyla seçimi yeniden kazandı.
Yüzde 27,2 oy aldığı bu seçimin ardından, Navalni hakkında verilen hapis cezası ekim ayında istinaf mahkemesinde onandı. Mahkeme cezanın infazını ertelediği için Navalni bu süreçte tutuklanmadı. Mahkum edilmesi seçilme hakkını bir süreliğine kaybetmesine neden olsa da başka siyasi faaliyetlerde bulunmaktan kendisini alıkoymadı.
Aleksey Navalni, 2014 yılında da ‘sahtecilik’ suçundan 3,5 yıl hapis cezası aldı. Kasım 2016’da yapılan seçimlerde, Adalet Bakanlığı’nın kaydını iptal etmesi üzerine, Navalni’nin İlerleme Partisi’nin seçime katılması engellendi. 2018 yılındaki devlet başkanlığı seçimlerinde de ertelenmiş hapis cezası gerekçe gösterilerek Putin’e rakip olmasına izin verilmedi. Navalni ise buna yanıt olarak seçimleri boykot çağrısında bulundu.
ZEHİRLENEN NAVALNİ BERLİN’DE TEDAVİ GÖRDÜ, DÖNÜŞÜNDE TUTUKLANDI
2020 yılında, Sibirya’da bölgesel seçimler için kampanya çalışması yürüten Navalni, 20 Ağustos 2020’de, Tomsk’tan Moskova’ya uçarken ağır bir rahatsızlık geçirdi. Daha sonra yapılan testler, Navalni’nin Sovyetler tarafından geliştirildiği ifade edilen ‘noviçok’ isimli kimyasal bir bileşene maruz kaldığını ortaya koydu. Rus hastanelerinde güvenliğinden endişe edilen Navalni, ailesi tarafından Almanya’nın başkenti Berlin’e götürüldü.
Navalni, zehirlendiği iddiasıyla Berlin’de tedavi gördükten sonra 17 Ocak 2021’de başkent Moskova’ya dönüşünde havalimanında tutuklandı. Rusya Federal Cezaevi Servisi’nin talebi üzerine 2 Şubat 2021’de Moskova Şehir Mahkemesi’nde Navalni aleyhinde açılan dava sonuçlandı. Navalni’nin ‘yolsuzluk’ davası sonucunda verilen 3,5 yıl ertelenmiş hapis cezası, adli kontrol şartlarını yerine getirmediği gerekçesiyle normal hapis cezasına çevrildi.
Rusya’daki bir mahkeme, Ağustos 2023’te cezaevinde bulunan Navalni’yi aşırılık yanlısı topluluk oluşturmaktan 19 yıl hapis cezasına çarptırdı. Navalni, geçen yıl ocak ayında da Rusya’da ‘terörle ve aşırıcılıkla bağlantılı kişilerin’ bulunduğu listeye dahil edildi.
Bir ceza kolonisinde tutulan Aleksey Navalni’den Aralık 2023’te günlerce haber alınamadı. Rusya’da bu yıl yapılacak genel seçimlere işaretle Navalni’nin kaybolma zamanlamasının ‘manidar’ olduğu yorumları yapılırken, sözcüsü Kira Yarmysh, 25 Aralık’ta yaptığı açıklamada, Navalni’nin Kutup bölgesine yakın Yamalo-Nenets’teki Kharp’ta bulunan IK-3 isimli ceza kolonisinde bulunduğunu bildirdi. Navalni’nin 16 Şubat Cuma günü ‘yürüyüş yaptıktan sonra’ hayatını kaybettiği açıklandı.
(DIŞ HABERLER SERVİSİ)
